آشنایی کامل با آجر ساختمانی به شما کمک می‌کند که بدانید، در دنیای ساخت و ساز، آجر برای قرن‌ها جزء اصلی مصالح ساختمانی بوده است. تطبیق پذیری، دوام و جذابیت زیبایی شناختی، آنها را به گزینه ای محبوب برای ساخت ساختمان ها در هر شکل و اندازه تبدیل کرده است.
آجر ساختمانی یکی از مهمترین مصالح ساختمانی است که از دیرباز در ساخت و سازها استفاده می‌شده است. در این راهنمای جامع، ما به دنیای آجرهای ساختمانی می پردازیم، تاریخچه، انواع، فرآیند ساخت و کاربرد آنها در ساخت و سازهای مدرن را بررسی می‌کنیم.
آجر ساختمانی چیست؟
آجر ساختمانی یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که برای مواری شامل:
- ساخت دیوارها
- نماها
- کف‌پوش‌ها
در سازه‌های مختلف به کار گرفته می‌شد. آجر ساختمانی به طور کلی از خاک رس یا مواد دیگر مانند بتن ساخته می‌شوند و پس از قالب‌گیری و خشک کردن در کوره پخته می‌شوند تا به استحکام و دوام لازم برسند. لازم به توجه است که آجرهای ساختمانی به دلیل ساختار متراکم خود، مقاومت بالایی در برابر فشار دارند و می‌توانند وزن زیادی را تحمل کنند و در برابر شرایط جوی مختلف، مانند باران، باد و تغییرات دما، مقاوم هستند و طول عمر بالایی دارند.
آجرها به دلیل خواص حرارتی و صوتی خوب خود، به عنوان عایق‌های مؤثر در ساختمان‌ها عمل می‌کنند و باعث کاهش هزینه‌های انرژی می‌شوند.همچنین آجرها در انواع رنگ‌ها و شکل‌ها تولید می‌شوند که این امکان را فراهم می‌کند تا در طراحی‌های مختلف به کار گرفته شوند و نمای زیبا و جذابی ایجاد کنند.
آشنایی کامل با گود برداری ساختمان و سازه از طریق این لینک امکان پذیر است.
در ادامه جدولی از انواع آجر را برای شما رسم کرده‌ایم تا با آنها بیشتر آشنا شوید:
| نوع آجر | ابعاد (میلی‌متر) | وزن (کیلوگرم) | مقاومت فشاری (MPa) | جذب آب (%) |
| آجر فشاری | 200x100x50 | 2.5-3.0 | 7.5-10 | 15-20 |
| آجر سفالی | 250x120x75 | 2.0-2.5 | 5-7.5 | 10-15 |
| آجر لعابی | 200x100x50 | 2.5-3.0 | 7.5-10 | 5-10 |
| آجر نسوز | 230x114x64 | 3.0-3.5 | 20-30 | 5-10 |
| آجر بتنی | 190x90x90 | 2.5-3.0 | 7.5-10 | 5-10 |
| بلوک بتنی | 390x190x190 | 12-15 | 7.5-15 | 5-10 |
تاریخچه آجر ساختمانی
از تمدن های باستانی تا معماری امروزی، استفاده از آجر امتحان خود را پس داده است. تاریخچه ساخت آجر به تمدن های باستانی مانند بین النهرین، مصر و دره سند برمی گردد. این جوامع اولیه از آجرهای سفالی برای ساختن سازه هایی مانند خانه ها، معابد و قلعه ها استفاده می کردند.
فرآیند ساخت آجر شامل شکل دادن خاک رس به شکل بلوک های مستطیلی و پختن آنها در کوره ها برای سخت شدن بود. آجرهای ساختمانی نقش مهمی در شکل دادن به چشم انداز معماری تمدن های سراسر جهان داشته اند.
با پیشرفت تمدن ها، تکنولوژی و تکنیک های آجرسازی نیز پیشرفت کردند. به عنوان مثال، در روم باستان، استفاده از آجر به سرعت گسترش یافت که منجر به توسعه روش های پیشرفته آجرسازی شد.
آجرهای رومی به دلیل کیفیت و دوام بالا شناخته شده بودند و به همین دلیل آنها را به گزینه ای محبوب برای ساخت سازه هایی مانند قنات ها، پل ها و کلسیوم ها تبدیل می کرد. در قرون وسطی، استفاده از آجر در اروپا کاهش یافت زیرا سنگ به مصالح ساختمانی ترجیح داده شد.
با این حال، با ظهور انقلاب صنعتی، آجر دوباره محبوبیت خود را تجربه کرد. اختراع ماشین های مکانیکی آجرسازی و تولید انبوه آجر صنعت ساختمان سازی را متحول کرد و آجر را مقرون به صرفه تر و در دسترس تر کرد.
“آشنایی با انواع سنگ ساختمانی در این لینک”
انواع روش ساخت آجر ساختمانی
روش‌های ساخت آجرهای ساختمانی به چندین دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام از این روش‌ها بسته به نوع مواد اولیه، فرایند تولید و نیازهای ساخت و ساز متفاوت هستند. در ادامه، به بررسی انواع روش‌های ساخت آجرهای ساختمانی می‌پردازیم:
1.روش دستی
این روش سنتی‌ترین و قدیمی‌ترین روش تولید آجر است که هنوز در برخی مناطق روستایی و سنتی استفاده می‌شود و مراحل ساخت آن بدین شرح است:
- خاک رس با آب مخلوط می‌شود تا به صورت خمیری درآید.
- خمیر به دست آمده در قالب‌های چوبی یا فلزی ریخته می‌شود و به شکل آجر درمی‌آید.
- آجرهای قالب‌گیری شده در معرض هوا و خورشید خشک می‌شوند.
- آجرهای خشک شده در کوره‌های سنتی پخته می‌شوند تا به سختی لازم برسند.
۲. روش ماشینی (صنعتی)
این روش به صورت مکانیزه انجام می‌شود و برای تولید انبوه و با کیفیت آجر استفاده می‌شود و شامل مراحل زیر است:
- آماده‌سازی مواد اولیه: خاک رس با دستگاه‌های خردکن خرد می‌شود و سپس با آب مخلوط می‌شود.
- قالب‌گیری با ماشین: خمیر حاصل در دستگاه‌های قالب‌گیری اتوماتیک ریخته می‌شود.
- خشک کردن: آجرهای قالب‌گیری شده به صورت کنترل شده و در خشک‌کن‌های صنعتی خشک می‌شوند.
- پختن در کوره: آجرهای خشک شده در کوره‌های مدرن با کنترل دقیق دما و زمان پخته می‌شوند.
۳. روش اکستروژن
این روش یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تولید آجر است که برای تولید آجرهای با شکل و ابعاد دقیق و همگن استفاده می‌شود و فرایند ساخت آن این گونه است:
- آماده‌سازی مواد اولیه: خاک رس با آب مخلوط شده و به صورت خمیری درمی‌آید.
- اکستروژن: خمیر از طریق یک دستگاه اکستروژن عبور داده می‌شود و به صورت نوار طولانی خارج می‌شود.
- برش: نوار خروجی به قطعات آجر برش داده می‌شود.
- خشک کردن: آجرهای برش داده شده در خشک‌کن‌های صنعتی خشک می‌شوند.
- پختن در کوره: آجرهای خشک شده در کوره‌های مدرن پخته می‌شوند.
۴. روش فشاری (پرسی)
این روش برای تولید آجرهای با تراکم بالا و مقاومت فشاری بیشتر استفاده می‌شود که بدی شکل است:
- آماده‌سازی مواد اولیه: خاک رس با آب و دیگر ترکیبات مخلوط می‌شود.
- قالب‌گیری با پرس: خمیر حاصل در قالب‌های مخصوص قرار داده شده و تحت فشار قرار می‌گیرد.
- خشک کردن: آجرهای قالب‌گیری شده در خشک‌کن‌های صنعتی خشک می‌شوند.
- پختن در کوره: آجرهای خشک شده در کوره‌های مدرن پخته می‌شوند.
کاربردهای انواع آجر بر اساس روش ساخت
| ویژگی / نوع آجر | آجر فشاری | آجر سفالی | آجر لعابی | آجر نسوز | آجر بتنی |
| مواد اولیه | خاک رس | خاک رس | خاک رس + لعاب | خاک نسوز | سیمان، شن، ماسه |
| روش ساخت | دستی یا ماشینی | دستی یا ماشینی | ماشینی | ماشینی | ماشینی |
| ابعاد (میلی‌متر) | 200x100x50 | 250x120x75 | 200x100x50 | 230x114x64 | 190x90x90 |
| وزن (کیلوگرم) | 2.5-3.0 | 2.0-2.5 | 2.5-3.0 | 3.0-3.5 | 2.5-3.0 |
| مقاومت فشاری (MPa) | 7.5-10 | 5-7.5 | 7.5-10 | 20-30 | 7.5-10 |
| جذب آب (%) | 15-20 | 10-15 | 5-10 | 5-10 | 5-10 |
| مقاومت در برابر حرارت | متوسط | متوسط | متوسط | بسیار بالا | متوسط |
| کاربردها | دیوارهای باربر | دیوارهای غیر باربر و نما | نمای ساختمان | کوره‌ها، شومینه‌ها | دیوارهای داخلی و خارجی |
| زیبایی ظاهری | متوسط | خوب | بسیار خوب | خوب | متوسط |
| هزینه تولید | متوسط | متوسط | بالا | بالا | متوسط |
| دوام و طول عمر | بالا | متوسط | بالا | بسیار بالا | بالا |
| عایق حرارتی | خوب | خوب | خوب | عالی | خوب |
کاربرد های مختلف آجر ساختمانی
آجرهای ساختمانی به دلیل ویژگی‌های متنوع خود در کاربردهای مختلفی در ساخت و ساز استفاده می‌شوند. در ادامه، کاربردهای مختلف آجرهای ساختمانی را به تفصیل بررسی می‌کنیم:
- دیوارهای باربر:
آجرهای فشاری و بتنی به دلیل مقاومت فشاری بالا برای ساخت دیوارهای باربر استفاده می‌شوند که وزن ساختمان را تحمل می‌کنند.
- دیوارهای غیر باربر:
آجرهای سفالی و لعابی معمولاً در ساخت دیوارهای غیر باربر به کار می‌روند که نقش زیباسازی و تفکیک فضاها را دارند.
- نمای ساختمان
آجرهای لعابی و آجرهای سفالی با ظاهر زیبا و تنوع رنگی برای نمای ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. این آجرها علاوه بر زیبایی، مقاومت بالایی در برابر عوامل جوی دارند. البته یکی از راه‌های کاهش هزینه‌های ساخت نمای ساختمان استفاده از ساندویچ پانل است. شما می‌توانید از طریق “انواع نمای ساختمان” این لینک با انواع نماها آشنا شوید.
- کف‌پوش‌ها
برخی از انواع آجرهای رسی و بتنی برای ساخت کف‌پوش‌های مقاوم در فضاهای باز مانند حیاط، پیاده‌رو و محوطه‌سازی استفاده می‌شوند.
- ساخت شومینه و کوره‌ها
آجرهای نسوز به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، برای ساخت شومینه‌ها، کوره‌ها و دیگر سازه‌های مقاوم به حرارت به کار می‌روند.
- ساخت و سازهای صنعتی
آجرهای بتنی و نسوز در ساخت و سازهای صنعتی مانند دیوارهای کارخانه‌ها، انبارها و ساختمان‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
- تیغه‌های داخلی
آجرهای سفالی و بلوک‌های بتنی سبک برای ساخت تیغه‌های داخلی در ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. این تیغه‌ها وزن کمتری دارند و به عنوان جداکننده فضاها عمل می‌کنند.
- بازسازی و مرمت
آجرهای سنتی و دستی در بازسازی و مرمت بناهای تاریخی و سنتی به کار می‌روند تا اصالت و زیبایی تاریخی ساختمان حفظ شود.
- ساخت استخرها و محوطه‌های آبی
آجرهای لعابی و نسوز در ساخت استخرها و محوطه‌های آبی استفاده می‌شوند به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و حرارت.
- ساخت باربیکیو و اجاق‌های بیرونی
آجرهای نسوز و رسی در ساخت باربیکیوها و اجاق‌های بیرونی استفاده می‌شوند به دلیل مقاومت در برابر حرارت و دوام بالا.
- ایجاد طرح‌ها و الگوهای تزئینی
آجرهای مختلف با ابعاد و رنگ‌های متنوع برای ایجاد طرح‌ها و الگوهای تزئینی در دیوارها و کف‌ها استفاده می‌شوند که به فضاها جلوه‌ای زیبا و منحصر به فرد می‌بخشند.
- ساخت پل‌ها و سازه‌های زیرساختی
در برخی موارد، آجرهای فشاری و بتنی در ساخت پل‌ها و سازه‌های زیرساختی کوچک استفاده می‌شوند به دلیل مقاومت و دوام بالای آنها.
- استفاده در باغبانی و محوطه‌سازی
آجرهای رسی و بتنی برای ساخت مسیرهای باغ، لبه‌های باغچه و دیوارهای کوتاه محوطه‌سازی استفاده می‌شوند.
- استفاده در ساخت گلدان‌ها و المان‌های دکوراتیو
آجرهای سفالی و لعابی در ساخت گلدان‌ها، دیوارهای سبز و دیگر المان‌های دکوراتیو استفاده می‌شوند که به فضاهای داخلی و خارجی زیبایی می‌بخشند.
- ساخت مخازن و تانک‌های آب
آجرهای نسوز و مقاوم در برابر رطوبت برای ساخت مخازن و تانک‌های آب استفاده می‌شوند به دلیل مقاومت بالا در برابر آب و رطوبت.
- کاربردهای مهندسی و حفاظتی
آجرهای بتنی و نسوز در کاربردهای مهندسی مانند ساخت دیوارهای حائل، سدهای کوچک و موانع حفاظتی به کار می‌روند. ( آشنایی با بتن ساختمانی و مزیت‌ها در این لینک)
مزایا و معایب استفاده از آجر ساختمانی در سازه
مزایا:
- مقاومت و پایداری بالا: آجرها از مواد مقاومی ساخته شده‌اند که مقاومت بالایی در برابر بارهای فشاری دارند.
- عایق حرارتی و صوتی مناسب: آجرها به دلیل ساختار متخلخل خود، عایق حرارتی و صوتی مناسبی را فراهم می‌کنند.
- زیبایی و تنوع در طرح‌ها و رنگ‌ها: آجرها از نظر ظاهری جذابیت زیادی دارند و در انواع مختلف طرح و رنگ قابل تهیه هستند.
- دوام و ماندگاری بالا: آجرها به دلیل مقاومت بالا در برابر عوامل جوی و آب، دوام و ماندگاری بالایی دارند.
- قابلیت بازیافت و دوباره استفاده: پسماند آجرها قابل بازیافت است و می‌توان آنها را مجدداً در ساختمان‌های دیگر استفاده کرد.
- مقاومت در برابر عوامل جوی و آتش: آجرها به دلیل مقاومت بالا در برابر باران، باد، برف و آتش، برای بسیاری از ساختمان‌ها انتخاب مناسبی هستند.
- قابلیت ایجاد سازه‌های با مقاومت بالا: با استفاده از آجرها می‌توان سازه‌هایی با مقاومت بالا مانند دیوارهای باربر و دیوارهای ضدزلزله ساخت.
معایب:
- وزن زیاد آجرها: آجرهای ساختمانی وزن زیادی دارند که ممکن است نیاز به سیستم‌های پشتیبانی مناسب برای ساختمان داشته باشد.
- نیاز به کارگردانی ماهر برای نصب و آماده‌سازی: برای نصب آجرها و اجتناب از شکست آنها، نیاز به کارگران ماهر و تجربه‌دار است.
- هزینه تولید بالا: تولید آجرها از مصرف بالای منابع طبیعی و فرآیندهای تولید پیچیده همراه با هزینه‌های بالایی همراه است.
- زمان طولانی برای ساختمان دیده شدن: ساختمان‌های ساخته شده از آجرها ممکن است نیاز به زمان طولانی‌تری برای دیده شدن داشته باشند.
- مصرف بالای منابع طبیعی برای تولید آجر: برای تولید آجرها نیاز به منابع طبیعی مانند خاک، آب و انرژی بالایی است که می‌تواند به آسیب‌پذیری محیط زیست منجر شود.
- احتمال شکست و آسیب پذیری آجرها در برابر زلزله: آجرهای ساختمانی به دلیل شکل هندسی و طبیعت ساختاری خود، در مقابل زلزله آسیب‌پذیر هستند.
- نیاز به عایق‌بندی مناسب برای کنترل جذب آب: آجرها به دلیل تخلخل خود قابلیت جذب آب را دارند که نیاز به عایق‌بندی مناسب برای کنترل جذب آب دارند.
| مزایا | معایب |
| مقاومت و پایداری بالا | وزن زیاد آجرها |
| عایق حرارتی و صوتی مناسب | نیاز به کارگردانی ماهر برای نصب و آماده‌سازی |
| زیبایی و تنوع در طرح‌ها و رنگ‌ها | هزینه تولید بالا |
| دوام و ماندگاری بالا | زمان طولانی برای ساختمان دیده شدن |
| قابلیت بازیافت و دوباره استفاده | مصرف بالای منابع طبیعی برای تولید آجر |
| مقاومت در برابر عوامل جوی و آتش | احتمال شکست و آسیب پذیری آجرها در برابر زلزله |
| قابلیت ایجاد سازه‌های با مقاومت بالا | نیاز به عایق‌بندی مناسب برای کنترل جذب آب |
مقایسه ساختمان آجری و ساختمان ساندویچ پانلی
ساختمان‌های آجری و ساختمان‌های ساندویچ پانلی هر کدام ویژگی‌ها و مزایا منحصر به فردی دارند که باید با نیازها و شرایط خاص هر پروژه مقایسه شوند. در ادامه، مزایا و معایب هر یک را بررسی می‌کنیم:
ساختمان آجری:
مزایا:
- زیبایی و طراحی: ساختمان‌های آجری به دلیل ظاهر زیبا و استفاده از مواد طبیعی، جذابیت و زیبایی بیشتری دارند.
- مقاومت و دوام: آجرها مقاومت بالایی در برابر عوامل جوی و آتش دارند و به طول عمر ساختمان کمک می‌کنند.
- عایق حرارتی و صوتی: ساختمان‌های آجری به دلیل ساختار متخلخل آجرها، عایق حرارتی و صوتی خوبی دارند.
- قابلیت بازیافت: پسماند آجرها قابل بازیافت است که به حفظ محیط زیست کمک می‌کند.
معایب:
- زمان ساخت بیشتر: ساختمان‌های آجری نیاز به زمان بیشتری برای ساخت دارند که ممکن است باعث افزایش هزینه‌ها شود.
- نیاز به مهارت کارگران: نصب و ساخت ساختمان‌های آجری نیاز به کارگران ماهری دارد که ممکن است هزینه‌های اضافی را به دنبال داشته باشد.
- وزن زیاد: آجرها و ساختمان‌های آجری وزن بالایی دارند که ممکن است نیاز به سازه‌های پشتیبانی مناسب داشته باشد.
ساختمان ساندویچ پانلی:
مزایا:
- زمان ساخت کوتاه: ساختمان‌های پنلی به دلیل استفاده از پانل های آماده، زمان ساخت کمتری نیاز دارند.
- کیفیت ساخت بالا: پانل های آماده به دلیل ساخت در محیط‌های کنترل شده، کیفیت بالایی دارند.
- عملکرد حرارتی و صوتی: برخی پانل های ساختمانی دارای عملکرد حرارتی و صوتی بالا هستند.
- کاهش ضایعات: با استفاده از پانل های آماده، ضایعات ساخت و ساز کاهش می‌یابد که باعث صرفه‌جویی در مصرف منابع می‌شود.
معایب:
- محدودیت در طراحی: ساختمان‌های پنلی ممکن است در طراحی و ظاهر محدودیت‌هایی داشته باشند.
- هزینه اولیه بالا: هزینه اولیه ساخت ساختمان‌های پنلی ممکن است بالاتر از ساختمان‌های آجری باشد.
- محدودیت در تعمیرات: در صورت خرابی یا نیاز به تعمیرات، تعویض پانل ها ممکن است مشکل و هزینه‌بر باشد.
سخن پایانی
هر دو نوع ساختمان آجری و ساختمان پنلی مزایا و معایب خود را دارند و انتخاب بین آنها باید بر اساس نیازها، بودجه، زمان و شرایط خاص هر پروژه صورت گیرد. اگر زمان، ظاهر زیبا و دوام از اهمیت بالایی برخوردار هستند، ساختمان آجری ممکن است گزینه مناسبی باشد.
اما اگر زمان و هزینه اولیه مهمترین اولویت‌ها هستند، ساختمان پنلی ممکن است بهترین گزینه باشد. تطبیق پذیری، دوام و جذابیت زیبایی شناسی آنها را به یک کلاسیک جاودانه در دنیای ساخت و ساز تبدیل کرده است. لطفا نظرات خود را بنویسید و این مقاله را با دوستان خود برای مطالب آموزنده تر در مورد مصالح ساختمانی به اشتراک بگذارید.
در انتها لازم به ذکر است که برای مشاوره خرید و استعلام قیمت انواع ساندویچ پانل می‌توانید با پاژ پانل از طریق بخش تماس با ما ارتباط بگیرید.
سوالات متداول
آجر ساختمانی چیست؟
آجر ساختمانی یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که از پختن خاک رس در کوره تولید می‌شود و در انواع مختلف برای دیوارچینی، نماسازی و سایر کاربردهای ساختمانی به کار می‌رود.
انواع آجر ساختمانی کدامند؟
انواع مختلف آجر شامل آجر فشاری، آجر پزی، آجر نسوز، آجر توپر، آجر لفتون و آجر سفال هستند که هرکدام خصوصیات و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند.
چگونه می‌توان کیفیت آجر را تشخیص داد؟
کیفیت آجر را می‌توان با بررسی جنس، رنگ، شکل و صدای تولید شده هنگام ضربه زدن به آجر (که باید صاف و بدون ترک باشد) تشخیص داد.
آجر ساختمانی چه مزایایی دارد؟
آجر مزایای بسیاری دارد از جمله دوام بالا، مقاومت در برابر حرارت و صوت، قابل بازیافت بودن و انعطاف‌پذیری در طراحی.
