سقف وافل نوع خاصی از سقف است که در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سقف به دلیل ظاهر منحصربه‌فرد خود شبیه به شیرینی یا دستگاه وافل است. این طراحی نوآورانه اغلب در سازه‌هایی به کار می‌رود که نیاز به دهانه‌های بزرگ و بدون وقفه داشته باشند مثل سالن‌های اجتماعات یا جایی که به حداقل رساندن تداخل ستون‌ها بسیار مهم باشد.
ویژگی اصلی سقف‌های وافل داشتن ساختار توخالی و دنده‌ای آنها است که نه تنها باعث افزایش جذابیت بصری می‌شود؛ بلکه به کاهش وزن سازه نیز کمک کرده و به آن استحکام نیز می‌بخشد.
در این مقاله به جنبه‌های مهم سقف‌های وافل، ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت. جالب است بدانید، آشنایی با این مصالح برای آزمون‌های مرتبط با عمران ضروری است.
سقف وافل چیست؟
سقف وافل که همچنین با نام‌های سقف تیرچه و دال (Ribbed Slab) یا سقف شبکه‌ای (Grid Slab) شناخته می‌شود، یک سیستم سازه‌ای است که به طور معمول در ساخت و ساز برای تحمل بارهای طبقات به کار می‌رود.
این نوع سقف با الهام از الگوی شبکه‌ای وافل نام‌گذاری شده است و به گونه‌ای مهندسی شده که توزیع بار را بهینه کند و در عین حال استفاده از مصالح را به حداقل برساند. این امر باعث می‌شود سقف‌های وافل هم از نظر سازه‌ای کارآمد و هم از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه باشد.
بخش اصلی سقف‌های وافل، یک دال تخت است که به عنوان سطح باربر عمل می‌کند. عناصر دنده‌ای شبیه وافل، یک الگوی شبکه‌ای در زیر آن تشکیل می‌دهند. این دنده‌ها یا تیرچه‌ها اغلب به شکل T معکوس یا مقاطع مستطیلی هستند. حفره‌هایی در محل تقاطع دال تخت و دنده‌ها در داخل سقف ایجاد می‌شود. این حفره‌ها وزن کلی را کاهش می‌دهد و امکان تعبیه تأسیسات مانند لوله‌کشی و سیم‌کشی برق را فراهم می‌کند.
تاریخچه‌های سقف وافل
اگرچه ایده به‌کارگیری عملکرد سقف وافل را می‌توان در بنای آکروپولیس یونان هم دوره با هخامنشیان دید، اما در ایران اولین بار در سال ۱۳۵۴ برای ساخت ایستگاه راه‌آهن اصفهان از این سیستم استفاده شد.
در ابتدا به دلیل استفاده از قالب‌های فلزی و فایبرگلاس و سختی‌هایی که این نوع قالب‌ها داشتند، سقف وافل در ایران گسترش چندانی نداشت.
امروزه با استفاده از قالب‌های پلاستیکی پایدار و فشرده، مشکلات فنی و اجرایی سقف وافل قدیمی برطرف شده است.
در حال حاضر از سقف وافل در بسیاری از سازه‌های مهم ایران مانند کتابخانه ملی ایران، راه‌آهن واقع در تهران، آپارتمان نظام‌مهندسی یزد و… استفاده شده است.
استفاده از ساندویچ پانل در کنار سقف وافل
از ترکیب ساندویچ پانل و سقف وافل می‌تواند در ساخت انواع سازه‌ها از جمله سوله‌ها، انبارها، کارخانه‌ها و حتی در بخش‌های تجاری نیز استفاده کرد. از ترکیب ساندویچ پانل سردخانه و سقف وافل می‌تواند یک سردخانه سبک و در عین حال مستحکم ایجاد کرد.
هم ساندویچ پانل دیواری و هم سقف وافل هر دو به کاهش وزن کلی سازه کمک می‌کنند. پانل‌ها با ساختار چند لایه خود به عنوان عایق حرارتی و صوتی عمل می‌کنند و باعث می‌شوند تا دمای مطلوب در داخل ساختمان حفظ شود.
مراحل اجرای سقف وافل
روند اجرای سقف‌های وافل به طور کلی شامل مراحل زیر است:
۱- چیدن تکیه‌گاه‌های عمودی و افقی
در اولین مرحله، بر اساس نقشه سازه، تکیه‌گاه‌های عمودی و افقی باید چیده شوند. این تکیه‌گاه‌ها وظیفه تحمل بار سقف را بر عهده دارند.
۲- قرار دادن قالب‌های وافل
قالب‌های وافل در محل‌های مشخص شده بر اساس نقشه سازه قرار داده می‌شوند. برخلاف سایر سیستم‌های دال بتنی، در این روش نیازی به قالب‌های پیش ساخته بتن نیست، زیرا قالب‌های وافل به تنهایی از خروج بتن جلوگیری می‌کنند. تیرچه‌های این سقف معمولاً با استفاده از قالب‌های گنبدی مربع شکل استاندارد ساخته می‌شوند.
۳- نصب میل‌گردهای فولادی
در مرحله سوم، میل‌گردهای فولادی مطابق با نقشه سازه بر روی قالب‌ها قرار داده می‌شوند. به دلیل استحکام بالای قالب‌های وافل، جابه‌جایی و کار بر روی این قالب‌ها آسان خواهد بود. در معرفی کامل انواع میلگرد به مدل‌های موجود برای استفاده اشاره کرده‌ایم.
۴- بتن‌ریزی
پس از کنترل نهایی میلگردها، مرحله بتن‌ریزی آغاز می‌شود. بعد از اینکه بتن به اندازه کافی سخت شد، قالب‌های وافل برداشته می‌شوند. در نتیجه، شکل وافل در زیره سقف نمایان شده و یک دال محکم و آماده بهره‌برداری حاصل می‌گردد.
برای استعلام قیمت و مشاوره تخصصی پیش از خرید با کارشناسان فروش تماس بگیرید.
انواع سقف‌های وافل
سقف وافل ممکن است به روش‌های مختلفی طراحی و تولید شده و شکلی متفاوت داشته باشد.
۱- سقف وافل تخت
این ساده‌ترین شکل سقف‌های وافل است. این نوع دارای شبکه‌ای منظم از تیرچه‌ها هست که سطحی صاف دارند. این نوع از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌ترین نوع هستند و اغلب در ساختمان‌های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲- سقف وافل دو طرفه
در سقف‌های وافل دو طرفه (Two-Way Waffle Slab)، تیرچه‌ها و دنده‌ها در زوایای قائمه همدیگر را قطع می‌کنند. این کار باعث ایجاد شبکه‌ای می‌شود که بار را به طور مساوی در جهت‌های x و y توزیع می‌کند. این طرح برای دهانه‌های بزرگ‌تر و بارهای سنگین‌تر مناسب است و در ساختمان‌های تجاری و صنعتی کاربرد دارد.
۳- سقف وافل سه‌طرفه
اگر بخواهیم ساده این نوع سقف را توضیح دهیم، در واقع تنها یک دنده اضافی به سقف وافل دو طرف اضافه می‌شود. این دنده به صورت مورب اضافه می‌شود که یک شبکه سه بعدی ایجاد می‌کند. این مسئله باعث افزایش ظرفیت باربری شده و در نتیجه برای دهانه‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود. از این نوع در طراح‌های که دارای معماری پیچیده هستند استفاده می‌شود.
مزایا و معایب سقف‌های وافل
| مزایا | معایب |
| صرفه‌جویی در هزینه | هزینه قالب‌بندی |
| کاهش وزن | نیاز به طراحی دقیق |
| افزایش مقاومت | سرعت اجرای کمتر |
| قابلیت عبور تأسیسات به راحتی | محدودیت‌های معماری |
| جذابیت بصری | نیاز به مهارت تخصصی برای اجرا |
سقف وافل چیست؟ بررسی کامل مزایا، معایب و روش اجرای آن
شاید بتوان گفت سقف‌های وافل یکی از بهترین روش‌های ساخت و ساز در دنیای مدرن هستند. آنها با ساختار کندو مانند خود نه تنها جذابیت زیبایی به ساختمان می‌بخشند، بلکه وزن را به طور مساوی توزیع می‌کنند و باعث افزایش پایداری ساختمان می‌شوند.
امیدواریم این مقاله به شما در آشنایی با این نوع سقف کمک کرده باشد.
سؤال‌های متداول
کاربردهای سقف وافل چیست؟
از سقف وافل می‌توان در انواع سازه‌ها مانند ساختمان‌های مسکونی، تجاری، صنعتی، سوله‌ها، انبارها، پارکینگ‌ها و… استفاده کرد.
آیا سقف وافل تأییدیه‌های لازم را دارد؟
بله سقف وافل در مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان ایران تحت عنوان دال مشبک شناخته شده و از نظر فنی مورد تأیید است.
